Chúng tôi chia tay nhau trong ngậm ngùi, tôi trở về với công việc thân quen của một anh công chức quèn, bạn rời đi với bao toan tính mới lạ. Lần họp lớp năm ấy bạn hồi hương. Bạn đi từng bàn, bắt tay từng người, những ai xa quá với không tới nơi thì bạn chấp hai cái tay lên đan các ngón vào nhau rồi lắc lắc rất chuyên nghiệp. Bạn còn tài trợ quỹ tương thân tương ái những hai chục triệu. Lớp tôi tếu táo phong cho bạn danh hiệu “Vận động viên đường trường” nhờ cái biệt tài giỏi “chạy” của bạn. Bạn cười đắc chí. Mọi người dành cho bạn cái nhìn thiện cảm và ngưỡng mộ. Vậy mà người tính không bằng trời tính, năm ngoái lớp tôi đã phải cử mấy người ra thăm bạn trong một hoàn cảnh éo le. Bạn gầy đi, bạn không còn ai là tài xế, nụ cười của bạn hắt hiu năng lượng. Bạn nói, “Sống như tụi mày mà lại hay. Tao là dân văn nghệ mà ham hố nhảy sang làm vận động viên đường trường thì hụt hơi là phải”. Chia tay bạn trong một tâm trạng rối bời. Tôi nhắn tin:”Cố lên nghe bạn, cầu mong mọi lao lý sẽ sớm qua. Nhanh về với tập thể 12C chúng ta bạn nhé. Không có lớp phó văn nghệ không ai làm quản ca cho cả. Mến bạn!”

Vâng, đó là C bạn tôi, một “vận động viên đường trường” lỡ vận. Bạn là bài học nhãn tiền nhất cho chúng tôi về vấn nạn chạy chức, chạy quyền. Cũng may là bạn đã dừng lại trước khi những bước chân cuối cùng chạm đến song sắt. Hú vía. Chuyện của bạn là một hồi ức về một bài học đắt giá cho những tham vọng sai lầm.

Chúng ta đang sống chính tâm mùa đại hội. Như thường lệ, người ta lại đổ dồn vào sự quan tâm vào hai chữ “nhân – sự”. Từ cái sự để tìm cho ra cái nhân, hay vì cái nhân mà sắp xếp cho xong cái sự? Quyền lực vẫn là cái thứ có thể làm lú lẫn những kẻ loay hoay tìm kiếm nó! Tại Hội nghị Trung ương lần thứ 12 (khóa XII) vừa rồi, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng kết luận đại ý: “Kiên quyết không để lọt vào bộ máy công quyền những người tham vọng quyền lực”. Nói một cách hình ảnh thì thời điểm này những “vận động viên đường trường” đã bắt đầu tính chuyện “bứt nước rút”. Còn nhớ, cách đây chưa lâu, ngày 13/9/2019 Bộ Chính trị ban hành Quy định 205-QĐ/TW “Về việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền”. Lần đầu tiên Trung ương gọi đích danh 6 nhóm hành vi được xem là tiêu biểu nhất cho vấn nạn nhức nhối này: Nào là tiếp cận, thiết lập quan hệ, hối lộ, mua chuộc; tranh thủ mọi cơ hội để tặng quà; lợi dụng các mối quan hệ để tác động; lợi dụng thông tin nội bộ để đặt điều kiện; thậm chí là dùng lý lịch để mặc cả…

Không phải ngẫu nhiên mà Trung ương lại phải ra một văn bản chuyên đề về vấn nạn chạy chức, chạy quyền. Bộ Chính trị đã kiên quyết tuyên chiến với nó. Có thể nói những năm gần đây chữ “chạy” được nhắc đến với một mật độ rất cao. Như đã biết, về ngôn ngữ thì chạy là một động từ. Chạy chỉ là sự dịch chuyển đơn thuần về mặt cơ học. Tuy nhiên chữ chạy được nêu trong Quy định 205 QĐ/TW lại là một chuyện khác. Chạy này không liên quan gì đến chân cẳng hay bánh xe nào cả. Nó liên quan đến tiền, quyền, tình hoặc các giá trị vật chất khác. Chữ chạy dường như được mặc định trong hầu hết các mối quan hệ có lợi ích. Có những trường hợp tinh vi đến mức khi phát hiện người ta vẫn không thể gọi thẳng tên mà phải thay thế nó bằng một cụm từ “nâng đỡ không trong sáng”! Thì cũng là chạy cả đó mà. Chỉ có điều, trong trường hợp này vật ngang giá có thể không bằng tiền mà là một thứ gì đó khó gọi tên ra mà thôi. Suy cho cùng chạy ở đây là hành vi phạm pháp giữa người hối lộ và người nhận hối lộ. Bổn phận của văn minh nhân loại là ngăn chặn, hạn chế để tiến tới loại trừ nó, thế thôi. Ngoài chữ chạy đã dường như được phổ thông hóa về mặt ngôn ngữ thì bên cạnh nó còn có chữ “đi” nữa. Tương tự nhưng cách biến tấu của chữ chạy, chữ đi cũng chui vào dường như tất cả các mối quan hệ có tính lợi ích của con người. Từ các hoạt đông cơ học như đi xe máy, đi xe đạp, đi ngựa, đi thuyền chẳng hạn. Giờ còn có cả đi…quà! Đi tất nhiên không phải là chạy, cường độ của đi tất nhiên không nhanh, mạnh và tốn kém đầu tư như chạy. Mục tiêu của đi cũng không mang tính thời vụ như chạy. Đi mưa dầm thấm lâu còn chạy thì mưa lúc nào vuốt mặt lúc đó. Chỉ có điều trên thực tế không ít kẻ rất khéo lợi dụng đi để mà…chạy! Xưa nay đi quà vốn dĩ không phải là một hành vi tiêu cực. Thậm chí nó là văn hóa đáng trân quý trong cộng đồng làng xã. Đi quà ngày xưa xuất phát sâu thẳm tình cảm giữa con người và con người. Kinh qua thời gian, giữa kẻ đi quà và người nhận quà thông đồng lách qua cái ranh giới mỏng manh ấy để biến tấu từ đi quà sang…chạy ghế. Với “Vận động viên đường trường”” thì phải biết kết hợp cả giữa đi và chạy. Thậm chí khi cần thiết còn phải biết “chạy vượt rào”!

Tuy nhiên đó là câu chuyện bắt đầu thuộc về quá khứ. Đại hội Đảng các cấp lần này đang triển khai quyết liệt tinh thần của Bộ Chính trị, Trung ương Đảng là quyết tâm không đưa vào Ban Chấp hành những kẻ chạy chức, chạy quyền. Cơ hội cho những nhân vật cơ hội đã dần khép lại, ít nhất thì cũng đã hẹp đi rất nhiều. Nhân dân đang kỳ vọng rất lớn vào quyết tâm chính trị làm trong sạch bộ máy của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”,mong sao trong rất nhiều cái “gốc công việc” ấy sẽ không lọt vào những “Vận động viên đường trường”.