Quyết định lịch sử ấy đã khai sinh ra Đội thanh niên xung phong (TNXP) công tác Trung ương đầu tiên, tại núi Hồng huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, gồm 225 cán bộ đội viên; làm nhiệm vụ tại Nà Tu (tỉnh Bắc Kạn). Đơn vị này đã vinh dự được đón Bác Hồ đến thăm đầu năm 1951, tại đây Bác tặng TNXP 4 câu thơ:

“Không có việc gì khó

Chỉ sợ lòng không bền

Đào núi và lấp biển

Quyết chí ắt làm nên”

     Lời dạy ấy đã trở thành phương châm hành động, là động lực để các thế hệ TNXP và tuổi trẻ cả nước, đóng góp sức trẻ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam yêu quý. Trong lịch sử nước nhà, các thế hệ thanh niên Việt Nam nói chung và lực lượng TNXP nói riêng đã hy sinh tuổi thanh xuân với bao gian khổ, đau thương và mất mát nhưng vô cùng oanh liệt vẻ vang, rất đáng tự hào, những đóng góp của lực lượng TNXP Việt Nam đã khắc họa đậm nét hình ảnh của thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, anh dung, kiên trung, bất khuất.

Thực tiễn 72 năm qua đã chứng minh vai trò và ý nghĩa to lớn của tổ chức TNXP trong việc phát huy, giáo dục, rèn luyện thanh niên. Bác Hồ đã gọi TNXP là "trường học" đây thực sự là một phương thức đào tạo rèn luyện cán bộ của Đảng là phương thức tổ chức, phương thức hoạt động giáo dục sâu sắc của Đoàn thanh niên. Trưởng thành trong chiến đấu và lao động, nhiều cán bộ, hội viên TNXP đã trở thành những người lao động giỏi, các cán bộ gương mẫu trên các lĩnh vực của đời sống xã hội tiếp tục đóng góp công sức trí tuệ vào thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, hòa bình lập lại ở miền Bắc, trên một vạn TNXP tập trung từ chiến trường và hàng chục nghìn TNXP thanh niên tình nguyện ở các địa phương lại tiếp tục lao vào thực hiện nhiệm vụ hàn gắn những viết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế, xây dựng các cơ sở công nghiệp ban đầu của hậu phương lớn, chuẩn bị chi viện cho tuyền tuyến lớn miền Nam. Trong nhiệm vụ mới không kém phần cam go gian khổ, nhưng với tinh thần: "Thanh niên xung phong" tuyệt đại bộ phận cán bộ đội viên đã lập công xuất sắc và trưởng thành nhanh chóng. Hầu hết các công trình giao thông các tuyến đường sắt mới được khôi phục, các nhà máy xí nghiệp các khu công nghiệp các công trường, lâm trường, công trình thủy lợi được ra đời trong thời gian này đều có công sức, và cả xương máu đã ghi đậm dấu ấn của TNXP.

Ngày 05/8/1964, sau khi dựng lên sự kiện vịnh Bắc Bộ, Mỹ đưa không quân ra đánh phá Miền Bắc, mở đầu cuộc chiến tranh bằng không quân và hải quân chống phá miền Bắc XHCN với qui mô lớn. Bộ Chính trị và BCH Trung ương Đảng Lao động Việt Nam (ngày nay là Đảng Cộng Sản Việt Nam) trong Hội nghị lần thứ 11 (họp tháng 3/1965) và lần thứ 12 (họp tháng 12/1965) thể hiện ý chí và nguyện vọng của toàn dân, đã nêu cao quyết tâm động viên mọi lực lượng kiên quyết đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ trong bất kỳ tình huống nào, nhằm hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ trong nước, tiến tới thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà.

Để đáp ứng kịp thời những yêu cầu lớn phục vụ tiền tuyến của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ngày 21/6/1965 Thủ tướng Chính phủ ra chỉ thị thành lập Đội TNXP chống Mỹ cứu nước (tập trung). Theo đó, "Đội TNXP chống Mỹ, cứu nước là một lực lượng lao động đặc biệt quân sự hóa của thanh niên, có vũ trang, được tổ chức và xây dựng trên ba mặt: sản xuất, chiến đấu, học tập".

Trong thời kỳ kỳ từ 1965 - 1975, đã có 133.157 đoàn viên thanh niên gia nhập lực lượng TNXP chống Mỹ, cứu nước, trong đó 51,8% là nữ. TNXP đảm nhận nhiều loại công việc khác nhau, nhưng chủ yếu ở 3 ngành: giao thông vận tải, lâm nghiệp, quốc phòng. Cũng trong thời kỳ chống Mỹ, TNXP đã làm 2.195 km đường mới trên 53 tuyến đường. Đảm bảo giao thông ngày đêm trên 3.000 km đường, trong đó có 2.526 trọng điểm địch thường xuyên đánh phá ác liệt. TNXP cùng quân đội tham gia xây dựng 6 sân bay quân sự.

Sau đại thắng mùa xuân 1975, thế hệ thứ 4 của TNXP lại tiếp tục lên đường. 300.000 TNXP TP.Hồ Chí Minh đã cống hiến sức trẻ và xương máu cho việc khai hoang phục hóa, xây dựng vùng kinh tế mới và bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc. 98 liệt sĩ TNXP đã ngã xuống trong giai đoạn này và 47 đội viên TNXP khác trở về cuộc sống đời thường với một phần thân thể không lành lặn.

Trong công cuộc đấu tranh bảo vệ tổ quốc, Thanh niên xung phong cũng như bộ đội đã có những hy sinh mất mát to lớn. Theo thống kê chưa đầy đủ của Trung ương Hội cựu TNXP Việt Nam, có hơn 5.000 liệt sĩ và hàng vạn  thương binh TNXP trên khắp mọi miền đất nước.

Ngày 30/6/1995, thể theo nguyện vọng của đông đảo cán bộ đội viên TNXP các thế hệ, Thủ tướng Chính phủ lúc bấy giờ là đồng chí Võ Văn Kiệt đã ký quyết định số 382/TTg lấy ngày 15-7 hàng năm làm ngày truyền thống của Lực lượng Thanh niên xung phong Việt Nam.

Ngày 19/12/2004, Đảng, Nhà nước đã cho phép thành lập Hội Cựu TNXP Việt Nam.

Đối với TNXP tỉnh Long An, trải qua 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ xâm lược, TNXP luôn nêu cao tinh thần yêu nước, cống hiến công sức, tuổi xuân và máu xương để góp phần vào thắng lợi của cuộc chiến đấu giành độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc. Cùng với lực lượng TNXP cả nước, hàng ngàn TNXP là cán bộ đoàn viên thanh niên tình nguyện của các huyện, thị trong tỉnh đã tích cực tham gia nhiệm vụ chiến lược lúc bấy giờ như xây dựng, khai hoang phục hóa Đồng Tháp Mười, xây dựng các vùng kinh tế mới, bảo vệ tuyến biên giới Tây Nam…

   Với 44 xây dựng và trưởng thành (30/4/1978-30/04/2022), trải qua 3 nhiệm kỳ hoạt động, từ năm 2005 đến nay, Tỉnh hội cùng các hội cơ sở luôn hoàn thành chương trình hoạt động do Trung ương hội và UBND tỉnh giao. Hội cựu TNXP tỉnh được Trung ương hội nhận xét là một trong những đơn vị có các phong trào mạnh trong cả nước. Các cấp hội trong tỉnh thường xuyên tham gia giải quyết chính sách qua việc  xác nhận phiên hiệu cho 25 đội TNXP cơ sở 6 huyện, thị, nhằm thực hiện giải quyết chính sách cho cựu TNXP giai đoạn 1965-1975 được hưởng chế độ chính sách; đồng thời, giải quyết chính sách cho cựu TNXP theo Quyết định 40/2011/QĐ-TTg và Quyết định 62/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Hội cũng thường xuyên phối hợp Đoàn thanh niên giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống TNXP cho thế hệ trẻ. Cựu TNXP nêu gương sáng làm theo lời dạy và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh bằng những việc làm thiết thực như tích cực tham gia các phong trào yêu nước, công tác xã hội, gương mẫu chấp hành các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước,… Ngoài ra, các cấp hội thường xuyên đẩy mạnh các hoạt động nghĩa tình đồng đội, đền ơn đáp nghĩa, tích cực vận động huy động sức mạnh toàn xã hội giúp đỡ các cựu TNXP có hoàn cảnh khó khăn vươn lên thoát nghèo bền vững. Những kết quả đó không chỉ là những giá trị vật chất, tinh thần trong việc giúp đỡ, động viên đồng đội, đồng chí mà còn mang ý nghĩa giáo dục nhân văn sâu sắc về giá trị đạo đức truyền thống về nền tảng văn hóa đối với thế hệ trẻ. Những giá trị truyền thống cần phải luôn được giữ gìn và phát huy trong mọi thời đại.

Trao quà cho cựu TNXP có hoàn cảnh khó khăn

Phát huy truyền thống của TNXP, trong thời gian tới, TNXP Long An tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết của Đảng để đoàn kết hội viên, vận động Nhân dân tham gia các phong trào thi đua. Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của hội theo hướng hướng về cơ sở, lắng nghe tiếng nói của hội viên để đề ra các chủ trương và giải pháp phù hợp; thực hiện tốt các chế độ, chính sách cho TNXP, góp phần xây dựng quê hương Long An ngày càng giàu đẹp, văn minh./. 

 P.TTTT & LLCT (tổng hợp)