Lực lượng ban đầu của Đoàn là 500 cán bộ, chiến sĩ, tổ chức thành tiêu đoàn giao liên vận tải 301 và các bộ phận xây dựng kho, bao gói hàng, sửa chữa vũ khí, chế biến thực phẩm và vận chuyển vào chiến trường…

Đoàn 559 chọn Khe Hó, nằm giữ một thung lũng ở Tây Nam Vĩnh Linh là điểm xuất phát đầu tiên của tuyên đường 559, lập trạm, lấy sức người gùi là chính trên con đường trường sơn

Ngày 13/8/1959, chuyến hàng đầu tiên sau 8 ngày đêm chính thức vượt Trường Sơn. Với quyết tâm giành thắng lợi trận đầu, cán bộ, chiến sĩ các cung trạm đã không quản núi cao, suối sâu, đêm tối và hệ thống đồn bốt chặn nghiêm ngặt của địch, tuyệt đối đảm bảo bí mật, an toàn đưa số vũ khí đến bàn giao cho chiến trường Trị Thiên. Đây là mốc to lớn đối với cách mạng Việt Nam vì một khẩu súng, một viên đạn đến với chiến trường là thể hiện lòng dân ý Đảng, là tình cảm của Bác Hồ, của nhân dân miền Bắc gửi gắm đồng bào, chiến sĩ miền Nam.

Để đẩy mạnh việc chi viện cho miền Nam, Bộ Chính trị, Tổng Quân ủy Trung ương chủ trương mở thêm tuyến chi viện đường biển. Cuối năm 1959, tuyến hành lang giao liên vận tải quân sự Trường Sơn đã được thiết lập và thật sự trở thành cầu nối giữa căn cứ miền Bắc với chiến trường miền Nam.

Tuy mới nửa năm thành lập, vừa tổ chức vừa xây dựng lực lượng, vừa soi lối mở đường, vận chuyển vũ khí, trang bị chi viện cho miềm Nam, đưa đón cán bộ, chiến sĩ từ miền Bắc vào Nam chiến đấu, tuyến vận tải quân sự chiến lược cũng như sự có mặt của từng con người, khẩu súng, viên đạn ở chiến trường này (tuy còn ít ỏi) song có ý nghĩa vô cùng to lớn trong việc xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, trực tiếp góp phần đưa cách mạng miền Nam phát triển lên một cao trào mới.

Trong thư gửi Đoàn 559 nhân dịp Xuân Canh Tý (1960), Tổng Quân ủy đã đánh giá: "...Các đồng chí đã đảm nhận một nhiệm vụ rất vinh quang, góp phần cống hiến rất cụ thể vào sự nghiệp đấu tranh hoàn thành giải phóng dân tộc của nhân dân ta...tinh thần yêu nước, cách mạng cao, nên đã vượt qua mọi khó khăn gian khổ, đạt được những kết quả bước đầu rất tốt đẹp…".

Trưởng thành nhanh chóng và những kỳ tích anh hùng của Bộ đội Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước và thực hiện nghĩa vụ quốc tế vẻ vang. Trải qua những ngày tháng gian khổ, Đoàn vận tải quân sự chiến lược 559 đã tiến được những bước mở đầu quan trọng trên con đường chiến lược Bắc – Nam. Từ một đơn vị nhỏ bé ban đầu đã từng bước trưởng thành nhanh chóng, bao gồm đủ các lực lượng công binh, vận tải, pháo cao xạ, bộ binh, giao liên, thông tin dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong… đã trở thành một hướng chiến trường tổng hợp, lực lượng hiệp đồng binh chủng trên quy mô lớn. Quân số toàn Đoàn 559 có lúc đã lên tới 20 vạn người.

Về phương thức vận chuyển, từ gùi thồ tiến lên vận tải bằng cơ giới, từ một tuyến cơ giới đã phát triển thành một mạng đường cá Đông và Tây Trường Sơn, phục vụ cho xe chạy ban đêm, “đường kín” cho xe chạy ban ngày bất chấp dưới làn mưa bom, bão đạn của kẻ thù, chi viện sức người, sức của cho các chiến trường, làm nên cuộc tổng tiến công Mậu Thân năm 1968, 1972, chiến thắng đường 9 Nam Lào. Đặc biệt là từ năm 1973 đến 1975, bộ đội đường Hồ Chí Minh đã nỗ lực vượt bậc, ra sức xây dựng cơ bản, tu sửa nâng cao chất lượng cầu đường, bắc lại cầu mới cho đại quân ta tiến vào giải phóng các thành phố, thị xã và giải phóng Sài Gòn trong chiến dịch Hồ Chí Minh đại thắng 30/4/1975.

Trải qua những ngày tháng gian khổ, Đoàn vận tải quân sự chiến lược 559 đã tiến được những bước mở đầu quan trọng trên con đường chiến lược Bắc – Nam. Từ những bước lặng lẽ soi đường mở lối đầu tiên, những người lính Trường Sơn (Bộ đội Trường Sơn) đã làm nên con đường Trường Sơn – đường Hồ Chí Minh huyền thoại với 5 trục đường dọc, 21 trục đường ngang, 500 km đường sông, 1.400 km đường ống xăng dầu, 3.140 km "đường kín” cho xe chạy ban ngày và xây dựng hàng ngàn cầu, cống, ngầm... Tổ chức hành quân cho hơn 2 triệu lượt bộ đội, cán bộ ra vào qua chiến trường Trường Sơn, vận chuyển hàng chục triệu tấn vũ khí, trang thiết bị quân sự cho chiến trường miền Nam, đánh 2.500 trận, tiêu diệt rất nhiều quân địch, phá hủy hàng trăm xe quân sự, hàng nghìn súng các loại, bắn rơi hơn 2.455 máy bay địch. Trong chiến dịch đường 9 - Nam Lào, lực lượng phòng không bộ đội đường Hồ Chí Minh tạo ra những lưới lửa dày đặc, đập tan chiến thuật cơ động ồ ạt bằng máy bay lên thẳng của Mỹ - Ngụy.

Trong 16 năm ngăn chặn tuyến chi viện chiến lược Trường Sơn, giặc Mỹ đã thực hiện 733.000 trận oanh kích bằng đủ loại máy bay, trút xuống Trường Sơn 4 triệu tấn bom đạn các loại. Trường Sơn là chiến trường thực nghiệm chiến lược “chiến tranh ngăn chặn”, “chiến trường bóp nghẹt” bằng các thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt và các loại vũ khí thiết bị tối tân, hiện đại của nền khoa học công nghệ của đế quốc Mỹ. Núi rừng Trường Sơn luôn luôn rung chuyển, bị cày đi xới lại bởi hơn 3 triệu tấn bom đạn, hóa chất độc của địch trút xuống, gây nhiều tổn thất về người, phương tiện vật chất và môi trường sinh thái trên tuyến đường Hồ Chí Minh. Hơn hai vạn cán bộ, chiến sĩ Trường Sơn hy sinh, gần 3 vạn cán bộ, chiến sĩ bị thương và hàng vạn người mang thương tích chất độc màu da cam, 14.500 xe máy, 703 súng pháo và hơn 90.000 tấn hàng hoá bị phá hỏng.

Bằng sự cống hiến, hy sinh to lớn của mình, bộ đội đường Hồ Chi Minh đã lập nên kỳ tích anh hùng, làm nên con đường huyền thoại, góp phần to lớn vào sự toàn thắng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Bộ đội Trường Sơn đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử, làm cho con đường mang tên Bác là cầu nối không gì phá vỡ nổi giữa hậu phương với tiền tuyến lớn, hậu phương vững chắc của chiến trường miền Nam, căn cứ xuất phát tiến công của các binh đoàn chủ lực góp một phần rất quan trọng vào thắng lợi vẻ vang của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Bộ đội đường Hồ Chí Minh xứng đáng được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân và tặng Huân chương Hồ Chí Minh, 77 đơn vị, 44 cá nhân đuợc tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Ngoài ra, hàng trăm đơn vị, hàng vạn cản bộ, chiến sĩ được tặng Huân chương các loại./.

Phòng TT, TT, BC – XB